Wykaz skrótów | str. 11

Literatura podstawowa | str. 15

Słowo wstępne | str. 19

Uwagi wprowadzające | str. 21



CZĘŚĆ OGÓLNA | str. 29

ROZDZIAŁ I. Zasady odpowiedzialności | str. 29

Art. 1. Wykroczenie | str. 34
Art. 2. Kolizja ustaw w czasie | str. 47
Art. 2a. Przekształcenie przestępstwa w wykroczenie. Zamiana kary | str. 49
Art. 3. Zasada terytorialności. Zasada podmiotowa i przedmiotowa | str. 51
Art. 4. Czas i miejsce popełnienia wykroczenia | str. 53
Art. 5. Zasada winy w prawie wykroczeń | str. 54
Art. 6. Wykroczenie umyślne i nieumyślne | str. 56
Art. 7. Błąd co do zagrożenia czynu karą (karalności). Błąd co do faktu | str. 60
Art. 8. Wiek sprawcy | str. 62
Art. 9. Zbieg przepisów w prawie wykroczeń. Zbieg wykroczeń | str. 63
Art. 10. Zbieg wykroczenia z przestępstwem | str. 67
Art. 11. Usiłowanie wykroczenia | str. 71
Art. 12. Podżeganie do wykroczenia | str. 73
Art. 13. Pomocnictwo do wykroczenia | str. 75
Art. 14. Odpowiedzialność podżegacza i pomocnika. Zasada indywidualizacji winy | str. 76
Art. 15. Obrona konieczna | str. 78
Art. 16. Stan wyższej konieczności | str. 82
Art. 17. Wyłączenie odpowiedzialności sprawcy niepoczytalnego | str. 84

ROZDZIAŁ II. Kary, środki karne i zasady ich wymiaru | str. 87

Art. 18. Kary (zasadnicze) | str. 90
Art. 19. Kara aresztu | str. 91
Art. 20. Kara ograniczenia wolności | str. 93
Art. 21. Świadczenia związane z obowiązkiem pracy | str. 94
Art. 22. Inne obowiązki w ramach kary ograniczenia wolności | str. 97
Art. 23. Zastępcza kara za karę ograniczenia wolności | str. 97
Art. 24. Grzywna | str. 99
Art. 25. Praca społecznie użyteczna za grzywnę. Zastępcza kara aresztu | str. 101
Art. 26. Przeszkody w orzekaniu kary aresztu | str. 103
Art. 27. Uwolnienie od zastępczej kary aresztu | str. 103
Art. 28. Środki karne (kary dodatkowe) | str. 105
Art. 29. Zakaz prowadzenia pojazdów | str. 107
Art. 30. Przepadek przedmiotów | str. 108
Art. 31. Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości | str. 109
Art. 32. Orzekanie nawiązki | str. 110
Art. 33. Ogólne dyrektywy wymiaru kary. Szczególne okoliczności wymiaru kary | str. 111
Art. 34. Zasada indywidualizacji wymiaru kary | str. 117
Art. 35. Orzekanie aresztu przy zagrożeniach alternatywnych | str. 118
Art. 36. Orzekanie nagany | str. 118
Art. 37. Chuligański charakter wykroczenia jako podstawa orzekania nawiązki | str. 119
Art. 37a. (uchylony | str. 120
Art. 38. Recydywa wielokrotna | str. 120
Art. 39. Nadzwyczajne złagodzenie kary. Odstąpienie od wymierzenia kary | str. 121

ROZDZIAŁ III. Zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego | str. 124

Art. 40. (uchylony) | str. 125
Art. 41. Stosowanie środków pozapenalnych | str. 125

ROZDZIAŁ IV. Warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu | str. 127

Art. 42. Warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu | str. 127
Art. 43. Negatywne przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania kary aresztu | str. 128
Art. 44. Zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej | str. 129

ROZDZIAŁ V. Przedawnienie orzekania, wykonania kary oraz zatarcie ukarania | str. 131

Art. 45. Przedawnienie karalności i wykonania kary | str. 132
Art. 46. Zatarcie ukarania | str. 135

ROZDZIAŁ VI. Wyjaśnienie wyrażeń ustawowych | str. 136

Art. 47. Wyjaśnienie wyrażeń ustawowych. Czyn zabroniony. Przestępstwo i wykroczenie podobne. Osoba najbliższa. Instytucja państwowa. Chuligański charakter wykroczenia. Stopień społecznej szkodliwości czynu. Rzecz ruchoma. Dokument | str. 136

ROZDZIAŁ VII. Stosunek do ustaw szczególnych | str. 141

Art. 48. Zakres stosowania przepisów części ogólnej | str. 141

CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA | str. 143

ROZDZIAŁ VIII. Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu | str. 145

Art. 49. Lekceważenie narodu i państwa polskiego | str. 147
Art. 49a. Bezprawne przekroczenie granicy państwowej | str. 150
Art. 50. Nieopuszczenie zbiegowiska publicznego | str. 151
Art. 50a. Posiadanie niebezpiecznych przedmiotów w miejscu publicznym | str. 153
Art. 51. Zakłócenie spokoju lub porządku publicznego | str. 154
Art. 52. Naruszenie przepisów o zgromadzeniach | str. 158
Art. 52a. Nawoływanie do przestępstwa lub pochwalanie przestępstwa | str. 165
Art. 52b. Zużywanie oleju opałowego do celów napędowych | str. 169
Art. 53. (uchylony) | str. 172
Art. 54. Zabronione zachowanie się w miejscach publicznych | str. 172
Art. 55. Kąpiel w miejscu zabronionym | str. 176
Art. 56. Publiczna zbiórka ofiar bez zezwolenia | str. 179
Art. 57. Zbiórka ofiar na uiszczenie grzywny | str. 184
Art. 58. Uprawianie żebractwa | str. 186
Art. 59-60. (uchylone) | str. 189
Art. 60.1. Wykonywanie działalności gospodarczej bez zgłoszenia | str. 189
Art. 60.2. (uchylony) | str. 212
Art. 60.3. Sprzedaż poza miejscem wyznaczonym | str. 212
Art. 61. Przywłaszczenie stanowiska, tytułu, stopnia | str. 215
Art. 62. (uchylony) | str. 223
Art. 63. Bezprawne wykonywanie działalności telekomunikacyjnej | str. 223
Art. 63a. Bezprawne ogłoszenia | str. 230
Art. 63b. Naruszenie przepisów dotyczących reklamy | str. 233
Art. 64. Niewykonanie obowiązku oznakowania obiektu | str. 237

ROZDZIAŁ IX. Wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym | str. 240

Art. 65. Wprowadzanie w błąd organu państwowego lub instytucji | str. 240
Art. 66. Wywołanie fałszywego alarmu | str. 243
Art. 66a. Dopuszczenie do zniszczenia, uszkodzenia lub uczynienia niezdatnym do użytku nadajnika lub rejestratora stosowanego w systemie dozoru elektronicznego | str. 245
Art. 67. Uszkodzenie lub bezprawne usunięcie ogłoszenia | str. 246
Art. 68. Bezprawny wyrób pieczęci, godła, znaku | str. 248
Art. 69. Umyślne niszczenie, uszkadzanie, usuwanie znaków | str. 249

ROZDZIAŁ X. Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia | str. 251

Art. 70. Wykonywanie czynności przez osobę do tego niezdolną | str. 253
Art. 71. Wadliwe wykonanie urządzeń lub uczynienie ich niezdatnymi | str. 262
Art. 72. Niezabezpieczenie wbrew obowiązkowi miejsca niebezpiecznego | str. 265
Art. 73. Niezawiadomienie wbrew obowiązkowi o niebezpieczeństwie | str. 267
Art. 74. Niszczenie, uszkadzanie, usuwanie znaków ostrzegawczych | str. 271
Art. 75. Nieostrożne wystawianie lub wywieszanie przedmiotów | str. 273
Art. 76. Rzucanie przedmiotami w pojazd mechaniczny | str. 275
Art. 77. Niezachowanie ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia | str. 278
Art. 78. Drażnienie lub płoszenie zwierzęcia | str. 281
Art. 79. Zaniechanie wbrew obowiązkowi oświetlenia miejsca publicznego | str. 282
Art. 80. Uszkadzanie wału przeciwpowodziowego | str. 283
Art. 81. Niszczenie lub uszkadzanie urządzeń ochrony brzegów wodnych | str. 286
Art. 82. Niewykonywanie obowiązków przeciwpożarowych | str. 289
Art. 82a. Niedopełnienie obowiązków w razie powstania pożaru | str. 303
Art. 83. Nieostrożne obchodzenie się z materiałami wybuchowymi | str. 307

ROZDZIAŁ XI . Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji | str. 311

Art. 84. Nieoznaczenie wbrew obowiązkowi przeszkody w ruchu | str. 315
Art. 85. Samowolne ustawianie, niszczenie, uszkadzanie znaków | str. 317
Art. 85a. Naruszanie przepisów dotyczących sposobu znakowania dróg wewnętrznych | str. 319
Art. 86. Zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym | str. 320
Art. 87. Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka | str. 325
Art. 88. Prowadzenie lub pozostawienie nieoświetlonego pojazdu | str. 329
Art. 89. Dopuszczenie małoletniego do przebywania na drodze publicznej | str. 330
Art. 90. Tamowanie lub utrudnianie ruchu | str. 331
Art. 91. Zanieczyszczenie drogi publicznej | str. 332
Art. 92. Niestosowanie się do znaku, sygnału lub poleceń w ruchu drogowym | str. 333
Art. 92a. Niestosowanie się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym | str. 335
Art. 93. Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku | str. 337
Art. 94. Prowadzenie pojazdu bez uprawnienia | str. 338
Art. 95. Prowadzenie pojazdu bez wymaganych dokumentów | str. 358
Art. 95a. Posługiwanie się dowodem rejestracyjnym z nieprawdziwymi danymi | str. 360
Art. 96. Dopuszczenie do prowadzenia pojazdu osoby do tego niezdolnej | str. 366
Art. 96a. Nieuprawnione oznakowanie pojazdu jako uprzywilejowanego | str. 376
Art. 96b. Posługiwanie się kartą parkingową bez uprawnienia | str. 380
Art. 97. Naruszenie przepisów o bezpieczeństwie lub porządku ruchu | str. 383
Art. 98. Niezachowanie ostrożności przy korzystaniu z dróg wewnętrznych | str. 386
Art. 99. Naruszenie stanu fizycznego drogi publicznej | str. 391
Art. 100. Uszkodzenie drogi publicznej | str. 395
Art. 101. Nieoczyszczenie drogi wbrew obowiązkowi | str. 398
Art. 102. Niezachowanie należytego stanu zjazdu z drogi | str. 401
Art. 103. Uchylanie się od obowiązku świadczeń w celu utrzymania drogi w należytym stanie | str. 402
Art. 103a. (uchylony) | str. 405

ROZDZIAŁ XII. Wykroczenia przeciwko osobie | str. 406

Art. 104. Skłanianie do żebractwa | str. 408
Art. 105. Naruszenie obowiązków rodzicielskich lub opiekuńczych | str. 412
Art. 106. Dopuszczenie do przebywania małoletniego w okolicznościach niebezpiecznych | str. 416
Art. 107. Złośliwe niepokojenie drugiego człowieka | str. 418
Art. 108. Szczucie psem człowieka | str. 421

ROZDZIAŁ XIII. Wykroczenia przeciwko zdrowiu | str. 424

Art. 109. Zanieczyszczenie wody | str. 425
Art. 110. Zatrudnienie chorego przy niedozwolonych pracach | str. 431
Art. 111. Niezachowanie należytego stanu sanitarnego | str. 437
Art. 112. (uchylony | str. 440
Art. 113. Niezachowanie należytej czystości przy świadczeniu usług | str. 440
Art. 114. Odmowa udzielenia wyjaśnień organowi służby zdrowia | str. 443
Art. 115. Niepoddanie się obowiązkowi szczepienia lub badania | str. 447
Art. 116. Nieprzestrzeganie nakazów lub zakazów o zapobieganiu chorobom | str. 453
Art. 117. Niespełnianie obowiązków w zakresie utrzymania czystości i porządku | str. 460
Art. 118. Ubój zwierzęcia bez zezwolenia lub wbrew warunkom zezwolenia | str. 467

ROZDZIAŁ XIV. Wykroczenia przeciwko mieniu | str. 474

Art. 119. Kradzież lub przywłaszczenie | str. 476
Art. 120. Kradzież leśna | str. 480
Art. 121. Szalbierstwo | str. 483
Art. 122. Paserstwo | str. 485
Art. 123. Kradzież ogrodowa | str. 487
Art. 124. Niszczenie lub uszkadzanie cudzej rzeczy | str. 489
Art. 125. Niezawiadomienie w terminie o znalezieniu cudzej rzeczy | str. 494
Art. 126. Kradzież, przywłaszczenie, niszczenie cudzej rzeczy niemajątkowej | str. 497
Art. 127. Samowolne użycie cudzej rzeczy | str. 499
Art. 128. Urządzanie gry hazardowej | str. 501
Art. 129. Wyrób, posiadanie, nabywanie, dostarczanie wytrychów | str. 505
Art. 130. Wyłączenie stosowania niektórych przepisów kodeksu wykroczeń w szczególnych okolicznościach | str. 507
Art. 131. Odpowiedzialność za wykroczenia popełnione za granicą | str. 511

ROZDZIAŁ XV . Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów | str. 513

Art. 132. (uchylony) | str. 514
Art. 133. Spekulacja biletami | str. 514
Art. 134. Oszustwo gospodarcze | str. 517
Art. 135. Ukrywanie towaru | str. 522
Art. 136. Usuwanie oznaczeń z towarów | str. 526
Art. 137. Zaniechanie uwidocznienia ceny | str. 529
Art. 138. Nieprzestrzeganie zasad wynagrodzeń za usługę. Odmowa świadczenia usługi | str. 532
Art. 138a. (uchylony) | str. 535
Art. 138b. Niestosowanie się do orzeczenia sądu w przedmiocie stosowania warunków umów | str. 535
Art. 138c. Naruszenie warunków kredytu konsumenckiego | str. 540
Art. 138d. Brak uprawnień przewodnika górskiego | str. 552
Art. 139. (uchylony) | str. 557
Art. 139a. Naruszenia ustawy o timeshare | str. 557
Art. 139b. Nieudzielenie konsumentowi wymaganych informacji | str. 566

ROZDZIAŁ XVI. Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej | str. 571

Art. 140. Nieobyczajny wybryk | str. 572
Art. 141. Nieobyczajne ogłoszenie, napis, rysunek | str. 576
Art. 142. Proponowanie czynu nierządnego z chęci korzyści majątkowej | str. 579

ROZDZIAŁ XVII. Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego | str. 581

Art. 143. Utrudnianie lub uniemożliwianie korzystania z urządzeń użytku publicznego | str. 582
Art. 144. Niszczenie, uszkadzanie roślinności, trawników lub zieleńca | str. 584
Art. 145. Zaśmiecanie miejsc publicznych | str. 588

ROZDZIAŁ XVIII. Wykroczenia przeciwko obowiązkowi ewidencji | str. 590

Art. 146. Zaniechanie zgłoszenia w terminie urodzenia lub zgonu | str. 591
Art. 147. (uchylony) | str. 594
Art. 147a. Prowadzenie zakładu opieki zdrowotnej lub zakładu leczniczego dla zwierząt bez zgłoszenia | str. 594

ROZDZIAŁ XIX. Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe | str. 599

Art. 148. Szkodnictwo leśne | str. 600
Art. 149. Paserstwo leśne | str. 606
Art. 150. Szkodnictwo ogrodowe | str. 608
Art. 151. Wypas zwierząt na cudzym gruncie | str. 611
Art. 152. Niszczenie kosodrzewiny | str. 618
Art. 153. Drobne szkodnictwo leśne | str. 621
Art. 154. Nieuprawnione kopalnictwo na cudzym gruncie leśnym lub polnym | str. 625
Art. 155. Niszczenie lub uszkadzanie urządzeń melioracyjnych | str. 628
Art. 156. Niszczenie zasiewów, sadzonek lub traw | str. 630
Art. 157. Nieopuszczenie wbrew żądaniu cudzego terenu | str. 632
Art. 158. Wyrąb drzewa w lesie niezgodnie z warunkami | str. 634
Art. 159. Niedopełnienie obowiązku ochrony lasu przed szkodnikami | str. 637
Art. 160. Bezprawna zamiana lasu na uprawę rolną | str. 640
Art. 161. Nieuprawniony wjazd pojazdem do lasu | str. 642
Art. 162. Zanieczyszczanie lasu | str. 646
Art. 163. Niszczenie grzybów w lesie | str. 650
Art. 164. Wybieranie piskląt, niszczenie gniazd, lęgowisk | str. 652
Art. 165. Płoszenie, ściganie, zabijanie zwierząt | str. 655
Art. 166. Puszczanie psa luzem w lesie | str. 657



ROZDZIAŁ I. Przepisy ogólne | str. 662

Art. I. Wejście w życie kodeksu wykroczeń | str. 662
Art. II. Derogacja | str. 662
Art. III. Stosowanie przepisów kodeksu wykroczeń | str. 663
Art. IV. Akty prawne poprzednio obowiązujące - uchylenie | str. 663
Art. V. (uchylony) | str. 663

ROZDZIAŁ II. Zmiany w przepisach obowiązujących | str. 665

Art. VI. Uchylenie przepisów | str. 665
Art. VII. Przepisy tracące moc w zakresie unormowanym w kodeksie wykroczeń | str. 669
Art. VIII. Zmiany w przepisach | str. 670

ROZDZIAŁ III. Przepisy przejściowe i końcowe | str. 672

Art. IX. Stosowanie kar przewidzianych w kodeksie wykroczeń | str. 672
Art. X. Uchylenie kary aresztu | str. 672
Art. XI. Stosowanie kar dodatkowych przewidzianych w kodeksie wykroczeń | str. 673
Art. XII. Pierwszeństwo stosowania nowej ustawy | str. 674
Art. XIII. Zmiana kwalifikacji prawnej czynów popełnionych przed wejściem w życie kodeksu wykroczeń | str. 674
Art. XIV. Niewykonanie kar i ich zamiana | str. 674
Art. XV. Wyłączenie stosowania kodeksu wykroczeń | str. 675
Art. XVI. Zakłady, w których ma być wykonywana kara aresztu | str. 676
Art. XVII. Wejście w życie ustawy | str. 676

Skorowidz | str. 677