Wykaz skrótów | str. 17

Wstęp | str. 23

Część pierwsza
ZAGADNIENIA OGÓLNE

Rozdział 1
Zagadnienia wprowadzające | str. 27

1.1. Środowisko i jego zagrożenia (Marek Górski) | str. 27

1.2. Ochrona środowiska - od działań incydentalnych do polityki środowiskowej (Marek Górski) | str. 30

1.3. Ochrona środowiska jako zadanie państwa (Marek Górski) | str. 34

1.4. Prawo w ochronie środowiska (Marek Górski) | str. 36

1.5. Normy administracyjnoprawne w ochronie środowiska (Marek Górski) | str. 38

1.6. System przepisów prawa ochrony środowiska (Marek Górski) | str. 39

1.7. Podstawowe założenia nowego systemu prawa ochrony środowiska (Marek Górski) | str. 40

1.7.1. Zakres regulacji i rola ustawy ogólnej | str. 40

1.7.2. Przepisy ogólne ustawy - Prawo ochrony środowiska | str. 41

1.7.3. Ustawa wprowadzająca i inne akty nowego systemu | str. 42

1.8. Ochrona środowiska w prawie unijnym (Marek Górski, Magdalena Michalak) | str. 44

1.8.1. Podstawy prawne kompetencji Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska | str. 44

1.8.2. Zasady polityki w dziedzinie ochrony środowiska | str. 45

1.8.3. Ustawodawstwo wtórne jako podstawowe źródło prawa ochrony środowiska | str. 46

1.8.4. Dokumenty programowe - akty paraprawne | str. 47

Rozdział 2
Zasady ogólne prawa ochrony środowiska | str. 49

2.1. Koncepcje zasad ogólnych w prawie polskim (Piotr Korzeniowski) | str. 49

2.2. Zasady ogólne w prawie ochrony środowiska - poglądy doktryny (Piotr Korzeniowski) | str. 50

2.3. Zasady prawa ochrony środowiska wynikające z przepisów Konstytucji RP (Piotr Korzeniowski) | str. 52

2.4. Zasady ogólne w regulacjach ustawowych (Piotr Korzeniowski) | str. 53

2.4.1. Zasada zrównoważonego rozwoju | str. 54

2.4.2. Zasada kompleksowości | str. 55

2.4.3. Zasada prewencji i zasada przezorności | str. 56

2.4.4. Zasada przezorności | str. 58

2.4.5. Zasada odpowiedzialności sprawcy - "zanieczyszczający płaci" | str. 60

2.4.6. Zasada nadrzędności wymagań ochrony środowiska wobec polityk, planów i programów dotyczących ochrony środowiska | str. 65

2.4.7. Zasada dostępu do informacji | str. 66

2.4.8. Zasada partycypacji publicznej | str. 68

2.4.9. Zasada ujednolicania | str. 70

2.5. Zasada subsydiarności w prawie ochrony środowiska (Marek Górski) | str. 72

2.5.1. Założenia ogólne zasady subsydiarności | str. 72

2.5.2. Ochrona środowiska a zasada subsydiarności w prawie wspólnotowym | str. 73

Rozdział 3
Zarządzanie sprawami ochrony środowiska | str. 75

3.1. Zarządzanie sprawami ochrony środowiska w świetle dokumentów prawa międzynarodowego (Marek Górski) | str. 75

3.2. Rodzaje zadań administracji w dziedzinie ochrony środowiska (Marek Górski) | str. 78

3.3. Zadania organizatorskie i bezpośrednio wykonawcze (Marek Górski) | str. 80

3.3.1. Krajowe i lokalne planowanie strategiczne w ochronie środowiska | str. 80

3.3.2. Zadania własne samorządu terytorialnego | str. 82

3.3.3. Zadania związane z gospodarowaniem przestrzenią | str. 83

3.3.4. Inne formy organizatorskiego działania organów lokalnych | str. 84

3.4. Podział kompetencji w zakresie zadań zobowiązująco-reglamentacyjnych (Marek Górski) | str. 85

3.5. Podział kompetencji w zakresie zadań nadzorczo-kontrolnych (Marek Górski) | str. 87

3.5.1. Zadania kontrolno-nadzorcze wykonywane przez administrację ogólną | str. 87

3.5.2. Zadania wykonywane przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska | str. 89

3.5.3. Inspekcja a organy samorządu terytorialnego | str. 91

3.5.4. Państwowy monitoring środowiska | str. 92

3.6. Dyrektorzy ochrony środowiska jako nowe organy administracji rządowej w zakresie spraw ochrony środowiska (Marek Górski) | str. 93

3.7. Zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie - system EMAS (Katarzyna Kaźmierska-Stępniak) | str. 95

3.7.1. Uwagi wprowadzające | str. 95

3.7.2. System ekozarządzania i audytu EMAS w prawie unijnym | str. 97

3.7.3. Wdrożenie wymagań systemu ekozarządzania i audytu EMAS w polskim prawie wewnętrznym | str. 102

Rozdział 4
Procedury ocen oddziaływania na środowisko (Marek Górski) | str. 108

4.1. Założenia ogólne | str. 108

4.2. Procedura oceny strategicznej | str. 109

4.2.1. Zakres obowiązku przeprowadzenia procedury | str. 109

4.2.2. Przebieg procedury oceny strategicznej | str. 111

4.3. System procedur oceny indywidualnej | str. 112

4.3.1. Pojęcie przedsięwzięcia i kategorie przedsięwzięć | str. 112

4.3.2. Typy procedur oceny indywidualnej | str. 114

4.3.3. Cele prowadzenia procedur oceny indywidualnej | str. 115

4.4. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i procedura oceny podstawowej | str. 116

4.4.1. Zakres obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach | str. 116

4.4.2. Właściwość organów w zakresie wydawania decyzji środowiskowych | str. 117

4.4.3. Postępowanie w sprawie wydania decyzji środowiskowej | str. 117

4.4.4. Procedura oceny podstawowej | str. 118

4.4.5. Ustalenie treści decyzji środowiskowej | str. 120

4.4.6. Nadzór nad prawidłowością decyzji środowiskowych | str. 121

4.4.7. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko | str. 121

4.5. Procedura oceny uzupełniającej | str. 122

4.6. Procedura oceny "naturowej" | str. 124

4.7. Procedury oceny transgranicznej | str. 126

4.7.1. Zakres obowiązku przeprowadzenia postępowań transgranicznych | str. 126

4.7.2. Postępowanie transgraniczne dotyczące przedsięwzięć | str. 127

4.7.3. Postępowanie transgraniczne dotyczące projektowanych dokumentów | str. 128

4.7.4. Postępowanie transgraniczne dotyczące skutków pochodzących z innego państwa | str. 128

4.8. Przeglądy ekologiczne | str. 129

Rozdział 5
Dostęp do informacji i partycypacja publiczna w ochronie środowiska (Marek Górski) | str. 130

5.1. Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie | str. 130

5.1.1. Prawo do informacji o środowisku w prawie wspólnotowym i wewnętrznym | str. 130

5.1.2. Tryby udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie | str. 132

5.1.3. Odmowa udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie | str. 133

5.1.4. Opłaty za dostęp do informacji | str. 140

5.2. Udział społeczeństwa w podejmowaniu rozstrzygnięć związanych z ochroną środowiska | str. 141

5.2.1. Prawo składania uwag i wniosków | str. 141

5.2.2. Obowiązki organów administracji | str. 142

5.2.3. Udział organizacji ekologicznych w postępowaniach związanych z udziałem społeczeństwa | str. 143

Rozdział 6
Instrumenty finansowoprawne (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf, Marek Górski) | str. 145

6.1. Instrumenty finansowoprawne w systemie przepisów ochrony środowiska | str. 145

6.2. Opłaty za korzystanie ze środowiska | str. 147

6.2.1. Teoretyczne założenia systemu opłat | str. 147

6.2.2. Opłaty przewidywane przez ustawę - Prawo ochrony środowiska | str. 148

6.2.3. Opłaty związane z ochroną powierzchni i zasobów wnętrza ziemi | str. 150

6.2.4. Opłaty przewidywane przepisami ustawy o ochronie przyrody | str. 151

6.3. Administracyjne sankcje finansowe za naruszanie zasad korzystania z zasobów środowiska | str. 153

6.3.1. Ogólne założenia systemu sankcji finansowych. Odraczanie i umarzanie kar i opłat | str. 153

6.3.2. Opłaty podwyższone | str. 155

6.3.3. Administracyjne kary pieniężne | str. 156

6.3.4. Opłata produktowa | str. 162

6.4. Fundusze celowe w ochronie środowiska | str. 164

6.4.1. Założenia ogólne systemu funduszowego | str. 164

6.4.2. Przychody funduszy środowiskowych | str. 164

6.4.3. Formy prawne finansowania zadań przez fundusze środowiskowe | str. 165

6.4.4. Organizacja funduszy środowiskowych | str. 165

6.5. Różnicowanie stawek podatków i innych danin publicznych służące osiąganiu celów ochrony środowiska | str. 166

Rozdział 7
Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf, Marek Górski) | str. 168

7.1. Odpowiedzialność cywilna | str. 168

7.1.1. Założenia ogólne | str. 168

7.1.2. Przepisy kodeksu cywilnego | str. 169

7.1.3. Ustawa - Prawo ochrony środowiska | str. 171

7.1.4. Ustawy szczególne | str. 172

7.1.5. Konwencja z Lugano z 1993 r. o odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone działalnością niebezpieczną dla środowiska | str. 173

7.2. Odpowiedzialność karna | str. 174

7.2.1. Założenia ogólne | str. 174

7.2.2. Przestępstwa przeciw środowisku w kodeksie karnym | str. 175

7.2.3. Przestępstwa przeciw środowisku w ustawach szczególnych | str. 178

7.2.4. Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych | str. 180

7.2.5. Odpowiedzialność karna w ochronie środowiska w przepisach prawa międzynarodowego i wspólnotowego | str. 183

7.3. Odpowiedzialność administracyjna | str. 185

7.3.1. Założenia ogólne | str. 185

7.3.2. Sankcyjne decyzje zobowiązujące | str. 186

7.3.3. Sankcyjne decyzje wstrzymujące | str. 188

7.4. Odpowiedzialność z tytułu zapobiegania i naprawiania szkód w środowisku . | str. 194

Część druga
REGULACJE SEKTOROWE

Rozdział 1
Ochrona jakości środowiska i prawo emisyjne (Marek Górski) | str. 199

1.1. Ogólne założenia regulacji | str. 199

1.2. Ochrona jakości zasobów środowiska | str. 200

1.2.1. Ustalanie wymagań dotyczących jakości środowiska | str. 200

1.2.2. Programy naprawcze | str. 201

1.3. Ochrona przed zanieczyszczeniami - wymagania o charakterze ogólnym | str. 203

1.3.1. Zakres prawnej ochrony środowiska przed zanieczyszczeniem | str. 203

1.3.2. Ochrona przed zanieczyszczeniem - wymagania dotyczące instalacji | str. 204

1.3.3. Obszar ograniczonego użytkowania | str. 206

1.3.4. Strefy przemysłowe | str. 209

1.3.5. Standardy emisyjne z instalacji | str. 210

1.3.6. Ochrona przed zanieczyszczeniem - wymagania dotyczące substancji i produktów | str. 210

1.3.7. Ochrona przed zanieczyszczeniem - obowiązki zarządzających źródłami liniowymi i rozproszonymi | str. 211

1.4. Pozwolenia emisyjne | str. 212

1.4.1. Ogólne założenia systemu decyzji reglamentujących korzystanie ze środowiska | str. 212

1.4.2. Charakter prawny pozwolenia emisyjnego | str. 214

1.4.3. Warunki wydania pozwolenia emisyjnego | str. 216

1.4.4. Treść pozwolenia emisyjnego | str. 218

1.4.5. Wygaśnięcie, cofnięcie i ograniczenie pozwolenia | str. 219

1.5. Pozwolenia zintegrowane | str. 221

1.5.1. Pozwolenie zintegrowane jako pozwolenie emisyjne | str. 221

1.5.2. Koncepcja najlepszych dostępnych technik a treść pozwolenia zintegrowanego | str. 222

1.5.3. Inne odrębności pozwoleń zintegrowanych | str. 223

1.6. Obowiązek prowadzenia pomiarów emisji | str. 225

Rozdział 2
Ochrona powietrza | str. 227

2.1. Ochrona powietrza w prawie międzynarodowym i wspólnotowym (Marek Górski) | str. 227

2.1.1. Konwencja genewska wraz z protokołami dodatkowymi | str. 227

2.1.2. Konwencja wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej. Protokół montrealski wraz z poprawkami | str. 228

2.1.3. Konwencja klimatyczna | str. 230

2.1.4. Ochrona powietrza w prawie unijnym | str. 232

2.2. Ochrona jakości powietrza (Marek Górski) | str. 234

2.2.1. Standardy jakości powietrza | str. 234

2.2.2. Badanie przestrzegania standardów jakości środowiska | str. 236

2.2.3. Prawne konsekwencje naruszenia standardów jakości powietrza | str. 238

2.2.4. Wartości odniesienia | str. 240

2.3. Ustalanie dopuszczalnych poziomów emisji do powietrza (Marek Górski) | str. 241

2.3.1. Standardy emisyjne z instalacji | str. 241

2.3.2. Pozwolenia na emisję gazów i pyłów do powietrza | str. 242

2.3.3. Obowiązek prowadzenia pomiarów emisji | str. 242

2.4. Ochrona warstwy ozonowej (Marek Górski) | str. 244

2.4.1. Podstawowe założenia ochrony warstwy ozonowej według przepisów rozporządzenia nr 1005/2009 | str. 244

2.4.2. Regulacje prawa wewnętrznego | str. 245

2.5. Obrót uprawnieniami do emisji (Magdalena Michalak) | str. 248

2.5.1. Założenia i źródła regulacji | str. 248

2.5.2. Zakres ustawy i jej podstawowe cele | str. 250

2.5.3. System handlu uprawnieniami do emisji | str. 251

2.5.4. Administrowanie systemem i Krajowy rejestr jednostek Kioto i uprawnień do emisji | str. 251

2.5.5. Uprawnienia do emisji | str. 252

2.5.6. Zezwolenia | str. 257

2.5.7. Sankcje | str. 259

2.5.8. Wykorzystanie jednostek poświadczonej redukcji emisji i jednostek redukcji emisji | str. 260

2.6. Odnawialne źródła energii w systemie prawnej ochrony powietrza i innych elementów środowiska (Magdalena Łysek) | str. 261

2.6.1. Założenia regulacji | str. 261

2.6.2. Odnawialne źródła energii w prawie unijnym | str. 263

2.6.3. Polityka energetyczna Polski | str. 271

2.7. Ochrona przed hałasem (Marek Górski) | str. 272

2.7.1. Standardy imisyjne w ochronie przez hałasem | str. 272

2.7.2. Badanie przestrzegania wymagań imisyjnych | str. 274

2.7.3. Ustalanie dopuszczalnej emisji hałasu i pomiary hałasu | str. 275

2.8. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi (Marek Górski) | str. 276

Rozdział 3
Zapobieganie i usuwanie skutków poważnych awarii. Postępowanie z substancjami chemicznymi (Joanna Sylwia Kierzkowska) | str. 278

3.1. Regulacje międzynarodowe | str. 278

3.2. Przeciwdziałanie poważnym awariom w prawie wewnętrznym | str. 282

3.2.1. Zasady kwalifikacji instalacji do określonych kategorii zakładów | str. 285

3.2.2. Identyfikacja i zgłoszenie obiektów niebezpiecznych | str. 286

3.2.3. Programy zapobiegania awariom i opracowanie systemu bezpieczeństwa | str. 287

3.2.4. Raport o bezpieczeństwie | str. 288

3.2.5. Plany operacyjno-ratownicze | str. 290

3.2.6. System kontroli i nadzoru | str. 292

3.3. Postępowanie z substancjami i preparatami chemicznymi | str. 295

3.3.1. Postępowanie z substancjami w prawie międzynarodowym i wspólnotowym | str. 295

3.3.2. Postępowanie z substancjami chemicznymi i ich mieszaninami według przepisów prawa wewnętrznego | str. 297

3.4. Postępowanie z produktami biobójczymi | str. 299

Rozdział 4
Gospodarowanie odpadami | str. 302

4.1. System przepisów o odpadach (Marek Górski) | str. 302

4.2. Zakres przedmiotowy ustawy o odpadach i podstawowe definicje (Marek Górski) | str. 306

4.3. Gospodarka odpadami i zasady jej prowadzenia (Marek Górski) | str. 311

4.3.1. Gospodarka odpadami i jej główne elementy | str. 311

4.3.2. Zasady ogólne postępowania z odpadami | str. 315

4.4. Podstawowe obowiązki podmiotów gospodarujących odpadami (Marek Górski) | str. 318

4.5. Planowanie w gospodarce odpadami (Marek Górski) | str. 320

4.5.1. Plany gospodarki odpadami | str. 320

4.5.2. Regiony gospodarki odpadami komunalnymi | str. 321

4.6. Reglamentacja postępowania z odpadami (Marek Górski) | str. 323

4.6.1. Prawna reglamentacja wytwarzania odpadów | str. 323

4.6.2. Prawna reglamentacja gospodarowania odpadami | str. 325

4.6.3. Gospodarowanie odpadami a pozwolenie zintegrowane | str. 328

4.6.4. Magazynowanie odpadów | str. 328

4.6.5. Reglamentacja świadczenia określonych usług komunalnych | str. 329

4.7. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów (Marek Górski) | str. 330

4.8. Prawna regulacja standardów przetwarzania odpadów (Marek Górski) | str. 331

4.8.1. Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów | str. 331

4.8.2. Składowanie odpadów | str. 333

4.8.3. Procesy termicznego przekształcania odpadów | str. 338

4.9. Postępowanie z odpadami opakowaniowymi (Ewa Badowska-Domagała, Marek Górski) | str. 339

4.10. Prawne zasady postępowania z pojazdami samochodowymi wycofanymi z użytku (Marek Górski, Magdalena Michalak) | str. 346

4.10.1. Regulacje unijne | str. 346

4.10.2. Ustawa o recyklingu pojazdów samochodowych wycofanych z eksploatacji | str. 347

4.11. Prawne zasady postępowania z zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym (Ewa Badowska-Domagała, Marek Górski) | str. 354

4.11.1. Postępowanie z zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w prawodawstwie wspólnotowym | str. 354

4.11.2. Postępowanie z zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w przepisach prawa polskiego | str. 357

4.12. Postępowanie z zużytymi bateriami i akumulatorami (Karolina Bartniak) | str. 364

4.13. Prawne zasady postępowania z odpadami wydobywczymi (Marek Górski, Aneta Kaźmierska-Patrzyczna) | str. 369

4.14. Postępowanie z odpadami komunalnymi (Anna Bartczak) | str. 371

4.14.1. Zakres regulacji w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi 371

4.14.2. Systemy postępowania z odpadami komunalnymi | str. 371

4.14.3. Prawa i obowiązki jednostek samorządu terytorialnego w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi | str. 372

4.14.4. Obowiązki właścicieli nieruchomości w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi | str. 376

4.14.5. Obowiązki odbierających odpady komunalne | str. 376

4.15. Transgraniczne przemieszczanie odpadów (Anna Barczak, Marek Górski) | str. 376

4.15.1. Zakres regulacji prawnej | str. 376

4.15.2. Zakres obowiązywania przepisów rozporządzenia nr 1013/06 | str. 377

4.15.3. Stosowanie przepisów aktów prawa EU dotyczących międzynarodowego obrotu odpadami | str. 379

Rozdział 5
Gospodarowanie wodami śródlądowymi (Marek Górski, Aneta Kaźmierska- Patrzyczna) | str. 381

5.1. Podstawowe założenia regulacji | str. 381

5.2. Gospodarowanie wodami w prawie Unii Europejskiej | str. 381

5.2.1. Dyrektywa ramowa w sprawie polityki wodnej Wspólnoty | str. 382

5.2.2. Ochrona wód w dyrektywach szczegółowych | str. 385

5.3. System zarządzania wodami w Polsce | str. 387

5.3.1. Ogólne założenia tworzenia i funkcjonowania systemu | str. 387

5.3.2. Ewolucja systemu zarządzania wodami w Polsce | str. 388

5.3.3. Prawne instrumenty zarządzania wodami | str. 391

5.4. Własność i prawne formy korzystania z wód | str. 392

5.4.1. Własność wód i obowiązki właścicieli wód | str. 392

5.4.2. Korzystanie z wód | str. 393

5.5. Planowanie w gospodarowaniu wodami | str. 395

5.6. Pozwolenia wodnoprawne | str. 397

5.7. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem | str. 401

5.7.1. Rozwój ustawodawstwa | str. 401

5.7.2. Ochrona jakości wód | str. 402

5.8. Prawne instrumenty ochrony wód przed zanieczyszczeniem | str. 406

5.9. Naprawianie szkód powstałych w związku z gospodarowaniem wodami | str. 414

5.10. Zaopatrzenie w wodę i usuwanie ścieków komunalnych | str. 415

Rozdział 6
Ochrona wód morskich (Bogusz Bomanowski, Marek Górski, Aneta Kaźmierska-Patrzyczna) | str. 419

6.1. Ochrona wód morskich w świetle prawa międzynarodowego | str. 419

6.1.1. Regulacje o charakterze ogólnym | str. 419

6.1.2. Konwencja helsińska z 1974 i 1992 r. | str. 426

6.1.3. Konwencja z Montego Bay | str. 431

6.1.4. Ochrona morza w aktach prawa pochodnego Unii Europejskiej | str. 433

6.2. Ochrona wód morskich w prawie wewnętrznym | str. 436

6.2.1. Ustawa o obszarach morskich z 1991 r. | str. 436

6.2.2. Ustawa o zanieczyszczaniu morza przez statki | str. 441

6.2.3. Ustawa o bezpieczeństwie morskim | str. 447

6.2.4. Postępowanie z odpadami pochodzącymi ze statków | str. 448

Rozdział 7
Gospodarowanie zasobami geosfery (Aneta Kaźmierska-Patrzyczna) | str. 450

7.1. Ochrona powierzchni ziemi | str. 450

7.1.1. Pojęcie powierzchni ziemi i cel jej ochrony | str. 450

7.1.2. Zakres i cel ochrony powierzchni ziemi | str. 451

7.1.3. Instrumenty ochrony powierzchni ziemi | str. 454

7.1.4. Rola organów administracji publicznej w zakresie ochrony powierzchni ziemi | str. 466

7.2. Korzystanie z kopalin użytecznych | str. 474

7.2.1. Cele i zakres obowiązywania ustawy | str. 474

7.2.2. Własność górnicza, użytkowanie górnicze oraz inne uprawnienia górnicze | str. 475

7.2.3. Koncesje | str. 477

7.2.4. Wydobywanie kopalin | str. 479

7.2.5. Szkody górnicze | str. 481

Rozdział 8
Ochrona różnorodności biologicznej | str. 488

8.1. Wprowadzenie (Monika A. Król) | str. 488

8.2. Ochrona przyrody - zagadnienia ogólne (Monika A. Król) | str. 491

8.3. Ochrona różnorodności biologicznej w prawie międzynarodowym i europejskim (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) | str. 494

8.3.1. Międzynarodowe źródła prawa ochrony różnorodności biologicznej | str. 494

8.3.2. Europejskie źródła prawa ochrony różnorodności biologicznej | str. 500

8.4. Ewolucja regulacji prawnej w zakresie ochrony różnorodności biologicznej w Polsce (Monika A. Król) | str. 504

8.4.1. Geneza i motywy ochrony przyrody | str. 504

8.4.2. Rozwój prawnej ochrony przyrody na ziemiach polskich | str. 507

8.5. Zasady prawa ochrony przyrody (Monika A. Król) | str. 517

8.6. Zakres regulacji ustawy o ochronie przyrody (Monika A. Król) | str. 520

8.6.1. Przedmiotowy zakres regulacji | str. 520

8.6.2. Podmiotowy zakres regulacji - organizacja ochrony przyrody | str. 524

8.7. Instrumenty organizatorskie w ochronie przyrody (Monika A. Król) | str. 529

8.7.1. Podstawowe dokumenty programowe i planistyczne | str. 529

8.7.2. Plany ochrony | str. 531

8.7.3. Rejestry | str. 533

8.8. Formy ochrony przyrody (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) | str. 534

8.8.1. Podział form ochrony przyrody | str. 534

8.8.2. Ogólne założenia ustanawiania, znoszenia i zmiany granic prawnych formy ochrony przyrody | str. 535

8.8.3. Formy ochrony obszarowej | str. 537

8.8.4. Formy ochrony obiektowej | str. 546

8.8.5. Ochrona gatunkowa i jej formy | str. 548

8.9. Obszary Natura 2000 (Aneta Kaźmierska-Patrzyczna) | str. 557

8.10. Ochrona ex situ (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) | str. 563

8.11. Ochrona powszechna (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) | str. 568

8.12. Gospodarowanie zasobami i składnikami przyrody (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) | str. 569

8.13. Zakres ochrony terenów zieleni i zadrzewień (Agnieszka Jaworowicz-Rudolf) | str. 571

8.14. Prawna ochrona krajobrazu (Karolina Bartniak) | str. 573

8.14.1. Krajobraz - pojęcie, rodzaje i funkcje | str. 573

8.14.2. Ochrona krajobrazu w regulacjach prawnomiędzynarodowych i prawie unijnym | str. 576

8.14.3. Krajobraz w ujęciu prawnym | str. 578

8.14.4. Miejsce ochrony prawnej krajobrazu w polskim systemie prawnym ochrony środowiska | str. 580

8.14.5. Prawne narzędzia ochrony krajobrazu | str. 581

8.14.6. Krajobraz jako niematerialne dziedzictwo kulturowe | str. 582

8.14.7. Ochrona krajobrazu poza przyrodniczymi obszarami specjalnymi | str. 584

Rozdział 9
Ochrona użytkowa zasobów biosfery | str. 587

9.1. Wprowadzenie (Joanna Miłkowska-Rębowska) | str. 587

9.2. Korzystanie z zasobów leśnych (Joanna Miłkowska-Rębowska) | str. 587

9.2.1. Zakres regulacji prawnej | str. 587

9.2.2. Gospodarka leśna | str. 588

9.2.3. Plan urządzenia lasu | str. 592

9.2.4. Zasady udostępniania lasów | str. 592

9.2.5. Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe | str. 594

9.2.6. Służba Leśna | str. 594

9.3. Korzystanie z zasobów zwierzyny łownej (Joanna Miłkowska-Rębowska) | str. 596

9.3.1. Zakres regulacji prawnej | str. 596

9.3.2. Zasady prowadzenia gospodarki łowieckiej | str. 596

9.3.3. Reglamentacja pozyskiwania zwierzyny | str. 599

9.3.4. Polski Związek Łowiecki | str. 601

9.3.5. Państwowa Straż Łowiecka | str. 602

9.3.6. Postępowanie w sprawach związanych ze szkodami łowieckimi | str. 603

9.4. Ochrona użytkowa zasobów żywych wód śródlądowych (Joanna Miłkowska-Rębowska) | str. 604

9.4.1. Zakres regulacji prawnej | str. 604

9.4.2. Zasady gospodarowania zasobami żywymi wód śródlądowych | str. 604

9.4.3. Środki prawne ochrony zasobów żywych wód śródlądowych | str. 606

9.4.4. Państwowa Straż Rybacka | str. 610

9.5. Korzystanie z zasobów żywych mórz (Joanna Miłkowska-Rębowska) | str. 611

9.5.1. Zakres regulacji prawnej | str. 611

9.5.2. Wspólna Polityka Rybołówstwa | str. 612

9.5.3. Ustawa o rybołówstwie - zakres regulacji | str. 613

9.5.4. Wykonywanie rybołówstwa | str. 614

9.5.5. Prawne środki ochrony zasobów żywych Morza Bałtyckiego | str. 616

9.5.6. Organy administracji w zakresie rybołówstwa morskiego | str. 617

9.6. Humanitarna ochrona zwierząt (Marek Górski, Joanna Miłkowska-Rębowska) | str. 619

9.6.1. Zakres regulacji prawnej | str. 619

9.6.2. Obowiązek humanitarnego traktowania zwierząt | str. 620

9.6.3. Obowiązki związane z transportem zwierząt | str. 622

9.6.4. Postępowanie ze zwierzętami gospodarskimi | str. 623

9.6.5. Postępowanie ze zwierzętami domowymi | str. 624

9.6.6. Postępowanie ze zwierzętami dziko żyjącymi | str. 626

9.6.7. Postępowanie ze zwierzętami wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych | str. 626

9.6.8. Reglamentacja przeprowadzania procedur doświadczalnych z użyciem zwierząt | str. 627

9.7. Ochrona biosfery w działalności rolniczej (Monika A. Król) | str. 629

9.7.1. Geneza prawnej regulacji ochrony biosfery w działalności rolniczej w Polsce | str. 629

9.7.2. Ochrona biosfery przed nadmierną chemizacją w rolnictwie | str. 632

9.7.3. Ochrona różnorodności biologicznej w działalności rolniczej | str. 634

9.7.4. Programy rolnośrodowiskowe | str. 636

9.7.5. Rolnictwo ekologiczne | str. 639

9.8. Prawne uregulowanie postępowania z organizmami genetycznie modyfikowanymi (Anna Kempa) | str. 643

9.8.1. Organizmy genetycznie zmodyfikowane w prawie unijnym | str. 643

9.8.2. Organizmy genetycznie zmodyfikowane w prawie polskim | str. 646

Bibliografia | str. 651

Wykaz orzecznictwa | str. 663